05 apr Vrijheid in de praktijk: Blog 4, De aandacht van binnen naar buiten

In blog 1 en blog 3 van deze nieuwe reeks heb ik aandacht besteed aan de eerste fase hoe je jouw aandacht naar binnen richt (zie hieronder).

De aandacht naar binnen richten, heb je je niet zomaar eigen gemaakt. Het gaat met vallen en opstaan. Door onze conditionering als kind hebben we vaak niet geleerd aanwezig te zijn en te blijven bij onze lichaamssensaties en emoties. Of deze te reguleren. We hebben misschien eerder geleerd ervan weg te bewegen, te negeren, te verdoven, te projecteren of ze zelfs te veroordelen. Met automatische reacties als gevolg.

Het opmerken van lichaamssensaties is voor de meeste mensen nieuw. En het aanwezig blijven bij de emoties die daarbij vrijkomen vaak ook. Zodra je hiermee gaat oefenen, ervaar je steeds meer dat de kracht in jezelf zit. We hebben allemaal een plek in onszelf, voorbij onze persoonlijkheid, waar we ruimte, stilte, liefde, vrijheid en onze kracht ervaren. Een plek waarvan we op een afstand oordeelvrij naar onszelf kunnen kijken. Ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik kende deze plek in het verleden niet. Ik was eigenlijk altijd buiten mezelf op zoek naar bevestiging. Sinds ik heb ontdekt dat ik in mezelf alles tot mijn beschikking heb, ben ik niet meer afhankelijk van die externe bevestiging. Deze zoektocht heb ik beschreven in een eerdere reeks blogs, mijn zoektocht naar vrijheid.

Ik ken inmiddels mijn gebruiksaanwijzing, mijn persoonlijke behoeften en weet waar ik door word getriggerd. Hierdoor ben ik in staat mijn automatische reacties te herkennen. De beweging naar binnen te maken en terug te keren naar mijn kracht. Hierdoor zwakken de automatische reacties af, ontstaat er ruimte voor keuzevrijheid en ander gedrag. De eerste fase staat dus in het teken van naar binnen keren.

DE AANDACHT VAN BINNEN NAAR BUITEN

Na de weg naar binnen is er een weg naar buiten, de tweede fase. Nu loop je niet alleen tegen jouw geïnternaliseerde oordelen aan, maar ook tegen de oordelen uit jouw omgeving. Om afwijzing te voorkomen, heb je je in het verleden aan je omgeving aangepast. Je was afhankelijk van je omgeving dus je moest wel. Wie heeft nog nooit het gevoel gehad niet goed genoeg te zijn? In ons systeem blijft dat gevoel van afhankelijkheid en angst voor afwijzing bestaan. Dit zijn vaak allemaal onbewuste individuele en collectieve processen waarmee we elkaar en onszelf in een wurggreep houden. Met als gevolg dat we veel van onszelf verborgen houden, niet tot ons recht en volledige potentieel komen.

Wil je meer lezen over aanpassing en conditionering dan kun je op mijn website, op de pagina’s Belemmerende patronen en Trauma en stress, meer informatie vinden.

2^e fase De aandacht van binnen naar buiten

Tijdens het schrijven van deze blog is er in de tweede fase 2 een actie bij gekomen, namelijk zuiver waarnemen. Hieronder lees je de uitwerking van de de tweede fase, de aandacht van binnen naar buiten.

Bewustzijn in het moment

Met bewustzijn in het moment bedoel ik dat je in het contact met de ander of jouw omgeving ook jouw lichaamssensaties en emoties opmerkt. Bijvoorbeeld door van je hoofd met jouw aandacht naar beneden te zakken naar jouw hart, ademhaling en lichaam. Je neemt jezelf en de ander tegelijk waar. Veel gevoelige mensen hebben geleerd zich haarfijn op hun omgeving te oriënteren en minder goed de weg naar binnen te maken. Nu ze beter in contact staan met zichzelf is het een enorme uitdaging om in contact met die omgeving ook bij zichzelf aanwezig te blijven. Allerlei afleidingen liggen namelijk op de loer. We raken snel afgeleid door onze zintuigen, ervaringen, meningen en oordelen. Ons brein maakt en vindt er van alles van. Voordat je het weet, ben je met de aandacht weer helemaal op jouw omgeving gericht of ben je verstrikt geraakt in een gedachtestroom. De oriëntatie op de ander of omgeving ligt als vaste bedrading en route opgeslagen in jouw (reptielen)brein en zenuwstelsel. Hoe meer stress je ervaart hoe meer je reageert vanuit dat vaste patroon. Onze automatische piloot, oftewel ons overlevingsmechanisme, heeft het weer van ons overgenomen.

En dan heb ik het nog niet eens over de constante afleiding uit onze omgeving door onze smartphones en social media.

Om het proces te concretiseren, heb ik het onderverdeeld in acties en fasen. In de werkelijkheid is er geen lineair proces. Sommige stappen wisselen elkaar af of komen gelijktijdig voor. Samen met jouw bewustzijn in het moment word je uitgedaagd jezelf en de ander zuiver waar te nemen.

Zuiver waarnemen

Wat we ervaren, betrekken we op onszelf of projecteren we op de ander. We kunnen ons hierin helemaal verliezen. Ken je dat? De ander geeft non verbaal een blik en jij denkt dat hij je niet aardig vindt. Of je ziet de ander iets doen en jij wordt hiermee bevestigd dat je niet belangrijk genoeg bent. Deze interpretatie geeft onprettige lichaamssensaties en gevoelens en verandert jouw gedrag. Is jouw interpretatie wel juist? Of hebben jouw eerdere ervaringen invloed op die interpretatie? De focus van aandacht, interpretatie en gevoeligheid hebben te maken met jouw conditionering als kind. Jouw interpretatie van wat er om jou heen gebeurt, staat direct in verbinding met jouw overlevingsverhaal, persoonlijke behoeften en de vervulling ervan.

Iedereen kijkt door verschillen in opvoeding, socialisatie, leeftijd, opleiding en karakter met een andere bril de wereld in. Hierdoor denken, voelen en gedragen we ons ten opzichte van elkaar anders. Twaalf jaar lang leerde ik toekomstige hulpverleners gespreks- en luistervaardigheden te ontwikkelen. Om buiten het eigen referentiekader naar de ander te kijken, is best lastig voor ons brein. We zijn geneigd onze eigen geconstrueerde werkelijkheid op de ander te plakken. Dat wat jij denkt, voelt en ervaart bij een ander, zegt iets over jouw referentiekader/ bril.

In plaats van zelf voor onze eigen behoeftes of die van de ander te zorgen, houden wij ons te vaak bezig met het vergelijken met een ander. Of met het oordelen en het aantonen van ons eigen gelijk en daarmee het ongelijk van de ander. We laten ons leiden door de gedachte dat er sprake is van goed en fout. Zijn zelfs in staat de ander de schuld te geven of verantwoordelijk te maken voor onze gevoelens en behoeftes. Hierdoor ontstaat er afstand van jezelf, maar ook ten opzichte van de ander. Als we allemaal de verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen behoeftes, werken we aan ons persoonlijke geluk en laten we de ander vrij.

Jezelf zuiver zichtbaar maken

Het voelt super spannend jezelf zichtbaar te maken. Vooral de mensen die zich op de omgeving oriënteren, vragen zich direct af wat andere mensen daarvan zouden vinden. We projecteren onze angst voor afwijzing op onze omgeving. Je kunt jouw omgeving niet veranderen. Wel jezelf. Want eigenlijk wijs je jezelf af. Als je jezelf volledig durft te accepteren, zowel de mooie, als de donkere eigenschappen (want we zijn mens), is dat de grootste overwinning. Voel je angst, schaamte, schuld of wat dan ook. Maak dan de weg weer naar binnen!

In mijn praktijk zet ik ook wel eens een paard in om de manier van aanpassing en oriëntatie bij iemand zichtbaar te maken. De manier waarop de persoon contact met het paard maakt, geeft mij veel informatie. Als een persoon bang is voor afwijzing, projecteert degene al deze gevoelens en eerdere ervaringen op het paard. In de verwachting en afstemming hoopt de persoon de bevestiging eerst van het paard te ontvangen, voordat die zichzelf laat zien. Of zet allerlei maniertjes in om deze te mogen ontvangen. Feilloos spiegelt het paard de ander. Iemand die bijvoorbeeld vooral op zichzelf is georiënteerd en geen gevaar ziet, loopt op het paard af zonder enige afstemming. Ook dit zal het paard spiegelen.

De balans in een ontmoeting gaat volgens mij om wederkerigheid, gelijkwaardigheid en eerlijkheid. Vind je het spannend afgewezen te worden, maak dat maar zichtbaar. Jouw gevoeligheid en kwetsbaarheid mag gezien worden. Moffel het niet weg in een maniertje. Een hele pure, krachtige en kwetsbare oefening. Je hebt door de ontwikkelde stappen veel meer verbinding met wat je voelt en ervaart. Als je dat durft te delen zonder de ander te veroordelen (lees ook blog 1 en 3), krijg je terug wat je geeft. Zo werkt het. Mijn ervaring is dat als je jezelf zuiver durft zichtbaar te maken, de ander uitgedaagd wordt zichzelf ook te laten zien. Dit geldt zowel voor een paard als voor een mens. Hiermee draai je de dynamiek om. Je bent niet meer reactief, maar creëert zelf van binnen naar buiten de ruimte voor jezelf. Creëert een omgeving die aansluit bij wie je bent en wat belangrijk voor jou is. Onze gedachten voeren niet meer de boventoon en hebben automatische reacties, maar ons hoofd, hart en lichaam werken met elkaar samen. Er is een soort van vertraging in ons systeem tot stand gekomen. Alles wat we doen, is meer in lijn met wie we in essentie zijn.

In blog 1 tot en met 4 lag de focus op wat jij kunt doen de relatie met jezelf en met de ander(en) te verbeteren. In plaats van een actie-reactie dynamiek met elkaar te creëren, richt ik mij in mijn volgende blog op het verbeteren van de onderlinge communicatie en het creëren van een diepere verbinding, fase 3: Groepsverbinding.

Groetjes,

Sirpa van der Steen – Ilsink

De Vrije Kameleon

Foto gemaakt door Marco Ferregeau