26 apr Vrijheid in de praktijk: Blog 5, Groepsverbinding

Groepsverbinding is onderdeel van een reeks praktijkverhalen die gaat over vrijheid in de praktijk. Hoe kun je jouw eigen vrijheid in contact met anderen realiseren? In mijn leven als mens en professional heb ik onderzoek gedaan naar het vergroten van onze innerlijke verbinding en groepsverbinding.

Dit onderzoek heb ik uitgewerkt in verschillende fasen. Blogs 1 en 3 besteden aandacht aan de eerste fase, de aandacht naar binnen. Hiermee versterk je jouw innerlijke verbinding en grens je jezelf beter af. Naast de eerste fase is er een nieuwe balans nodig. Hoe verhoud je je vanuit die innerlijke vrijheid tot jouw omgeving? In blog 4 besteedde ik aandacht aan deze tweede fase, de aandacht van binnen naar buiten.

In deze blog besteed ik aandacht aan hoe je onderling een meer zuivere verbinding creëert. Wat ik veel om me heen zie gebeuren in relaties, gezinnen, families, teams, verschillende groepen waar mensen online of in het echt samenkomen, is dat we veel met elkaar in discussie gaan, strijd ervaren, elkaar afwijzen of onszelf voelen afgewezen. Wat er tussen mensen vaak mis gaat, is onvoldoende afstemming en teveel projectie.

FASE 3: (GROEPS)VERBINDING

Door onze geschiedenis en cultuur zit de angst voor afwijzing in velen van ons diep opgeslagen. We moe(s)ten aan allerlei regels voldoen. We weten en/of voelen heel goed aan welk gedrag in onze omgeving wordt geaccepteerd en welk gedrag niet? In afstemming met onze omgeving vergroten we delen van onszelf en houden we andere delen verborgen (onze schaduwkant). We zijn hiermee gericht op het ontvangen van liefde en erkenning uit onze omgeving. Met zijn allen houden we een omgeving in stand waarin we ons laten leiden door de gedachte dat er sprake is van goed of fout en waar of niet waar

Projectie

Wanneer je onvoldoende verbinding hebt met jezelf en teveel georiënteerd bent op jouw omgeving,  projecteer je oude ervaringen van afwijzing en gevoelens op de ander. Jij vult in hoe de ander zich voelt of je vult in hoe de ander naar jou kijkt en/of hoe de ander zich ten opzichte van jou voelt. Dat creëert bij jou bepaalde gevoelens en aanpassend gedrag. Het doorvoelen van die gevoelens is belangrijk, omdat jouw waarneming en de gevoelens die daarbij vrijkomen elkaar over en weer rechtvaardigen en bevestigen. Patronen herhalen zich, creëren dezelfde dynamiek, hetzelfde verhaal en uitkomst. Door onvoldoende bewustzijn hierop laten we ons verleiden tot automatische actie-reactie patronen. Voordat we door anderen kunnen worden afgewezen, wijzen we onszelf af en/ of wijzen op voorhand anderen af. We creëren een collectief gevoel van niet goed genoeg zijn en komen we niet tot ons ware potentieel. Een dynamiek die meer afstand van jezelf en anderen creëert.

Hoe creëer jij meer vrijheid in de verbinding met anderen?

Jezelf zuiver zichtbaar maken

Juist door het creëren van meer ruimte voor jouzelf en voor de ander, creëer je meer verbinding. In mijn vorige blog schreef ik over jezelf zuiver zichtbaar maken. Tijdens mijn lessen voor toekomstige social workers gebruikten we theorie van de ijsberg van McClelland om naar mensen te kijken. Ook binnen het programma van Over de streep (bekend van televisie), Challenge Day en Be The Change Movement (opgericht en ontwikkeld door Rich en Yvonne St John- Dutra) gebruiken ze de ijsberg als metafoor voor mensen.

Alles wat boven de waterlijn is, is zichtbaar. Een ijsberg is veel groter dan alleen dat stukje wat aan de oppervlakte zichtbaar is. Veel van de ijsberg is onder de waterlijn verborgen. In de praktijk laten wij mensen maar een klein percentage van onszelf zien. Wat jij van jezelf laat zien en wat je voor je omgeving verborgen houdt, is voor iedereen anders. Verborgen delen kunnen bijvoorbeeld gevoelens, ervaringen, behoeften, geheimen, geschiedenis, kracht etc. zijn. Wanneer je jouw eigen waterlijn laat zakken, laat je meer van jezelf zien. Een oefening waarin je bewust dingen onder de waterlijn met andere mensen deelt. In eerste instantie voelt dat kwetsbaar en spannend. Jouw innerlijke criticus laat van zich horen. Angst voor afwijzing en onrust laten zich voelen.

Naast jezelf zuiver zichtbaar maken, is met aandacht naar elkaar luisteren ook geen eenvoudige opgave. Vaak luisteren we vanuit ons eigen referentiekader en hebben de neiging de ander te willen ‘fixen’, advies te geven, te overtuigen of te veroordelen. Zuiver leren luisteren en waarnemen, vraagt bereidheid naast een ander te willen lopen ongeacht welke ontwikkeling ze op hun levenspad doormaken. Zonder hen te veroordelen, zonder de ander zich inadequaat te laten voelen, zonder te proberen de ander te veranderen, of te proberen de uitkomst te beïnvloeden. Wanneer we dit voor onszelf en elkaar kunnen opbrengen, openen we ons hart, bieden we onvoorwaardelijke steun, zonder oordeel en controle.

Afstemmen

Jouw eigen waterlijn laten zakken en zuiver waarnemen en luisteren, zijn belangrijke eerste stappen in het proces van groepsverbinding, maar hoe blijf je nou dichtbij jezelf als een ander of omgeving jou triggert? Iemand doet iets, waardoor jij een emotie voelt en normaal gesproken in automatische afweerreacties terecht komt. Naast de ervaring met die ander of omgeving, zit er een ervaring uit het verleden onder die deze emotie extra aanwakkert. In plaats van in die automatische afweerreacties terecht te komen, maak je alles wat je voelt en denkt in het moment zichtbaar. Dat wat je normaal gesproken verborgen houdt. Ik geef hieronder drie voorbeelden.

Je stuurt appjes. Ze worden wel gelezen maar je ontvangt geen reactie. Je merkt dat het je raakt. Je voelt onrust in je lijf en kan het niet meer loslaten. In plaats van in de trigger te stappen door bijvoorbeeld te piekeren, boos te worden, te negeren, te ‘stalken’, ga je bij jezelf naar binnen. Het raakt een oud programma van toen je nog een klein kind was. De aandacht die je toen tekort gekomen bent. Hoe zou je hier anders mee om kunnen gaan? Wat je ervaart, deel je met die ander zonder de ander verantwoordelijk te maken. ‘Als je mijn appjes niet leest, voel ik me onrustig.’ ‘Het raakt op dat moment allemaal oude delen in mij van tekort aan aandacht.’ Je kunt eventueel jouw behoefte daarin nog uitspreken. Soms wordt jouw boodschap ‘afgewezen’ omdat er onvoldoende kennis, bewustzijn of bereidheid is dit met jou aan te gaan. Mocht dit het geval zijn, dan ligt er voor jou een uitdaging om ook daarin niets op jezelf te betrekken en de reactie bij de ander te laten.

Er is een dominante mening aanwezig in een groep. Wanneer jouw werkelijkheid afwijkt van die mening, is het doodeng om deze zichtbaar te maken. Je bent bang om te worden afgewezen. In plaats van jezelf onzichtbaar te maken als automatische reactie, deel je jouw ervaring van angst in de groep en deel je jouw werkelijkheid toch. ‘Ik merk dat ik eigenlijk een hele andere mening heb dan deze groep.’ ‘Ik vind het daardoor ook spannend om die te delen omdat ik bang ben om er niet bij te horen.‘ Wanneer je dat doet, ontstaat er meer ruimte voor verschillende zienswijzen.

In een groep voel je je ongemakkelijk. Je zou graag wat meer van jezelf willen laten zien en merkt dat je de neiging hebt de groep als onveilig te bestempelen. Jezelf inhouden is de automatische reactie, maar laat dit niet gebeuren. Je weet dat dit te maken heeft met oude ervaringen waarin je niet gezien werd. Je deelt jouw ervaring in wat je ziet en voelt. ‘Ik merk dat ik graag vrijuit zou willen spreken, maar vind het eng om te worden beoordeeld. Ik heb de neiging mezelf in te houden’. ‘Nu ik dit uitspreek, voel ik onrust in mijn lijf en krijg het er warm van.’ Je zult je verbazen hoe positief je omgeving daar op reageert, want heel veel mensen herkennen dit.

Het is echt belangrijk dat voordat je deelt eerst alles doorvoelt. Zodat de lading van al die oude ervaringen en gevoelens wat is weggezakt. Voel ook goed of er onder het delen niet stiekem een verwachting naar de ander of omgeving op zit. Het delen zou dan ook als maniertje kunnen worden ingezet. Laat alle verwachtingen los. Het maakt je anders weer afhankelijk van de erkenning en liefde van anderen. We kunnen anderen of onze omgeving niet veranderen.

Samenvattend

Neem je gevoelens serieus in het contact met de ander. Creëer de ruimte voor wat voor jou belangrijk is. Verlaat jezelf niet meer om de ander tegemoet te komen. Raak niet meer verstrikt in projectie. Zorg dat je niet meer afhankelijk bent van de bevestiging of reactie van de ander. Met het werkelijk afstemmen op de ander, oriënteer je je op de ander zonder de verbinding met jezelf te verliezen. Laat jouw waterlijn zakken. Deel in het contact wat je van de ander gespiegeld krijgt. Geef aandacht aan je eigen gevoelens en die van de ander. Ongeacht de verschillen die er zijn. Je weet dat de ander een andere belevingswereld of werkelijkheid heeft, een eigen hechtingsgeschiedenis en andere behoeften.

Als de ander dan ook de bereidheid heeft aandachtig waar te nemen en te luisteren zonder zich aangevallen te voelen. Dan kun je zelfs in de trigger ervaring de ruimte voor elkaar creëren. Het vraagt om aanwezigheid, nederigheid, zelfbewustzijn en het kennen van onze eigen gevoeligheden, maniertjes en schaduwkanten. Ook al weet je hoe je dit creëert. De verleiding om vanuit onze automatische afweerreacties te reageren, ligt altijd op de loer. Ben je teveel getriggerd, richt dan eerst de aandacht naar binnen.

Een ontmoeting waarin wederkerigheid, kwetsbaarheid, gelijkwaardigheid en eerlijkheid de basis vormen. ‘Your perception of me is een reflection of you.’ ‘My reaction to you is an awareness of me.’ Ik ervaar deze manier van verbinding maken met mezelf en anderen als levenskunst. Hoe meer je dit weet, ervaart en doet, hoe vrijer je je in de relatie, situatie of omgeving kunt bewegen.

Groetjes,

Sirpa van der Steen – Ilsink

Praktijk De Vrije Kameleon

‘Laat het los, maak jezelf zichtbaar en vrij’

Foto gemaakt door Steef en Suus