17 mei Vrijheid in de praktijk: Blog 6, Verschillende lagen liefde

Binnen mijn praktijk komen liefdesrelaties regelmatig aan bod. Onder andere blik ik dan altijd terug op de hechtingsrelatie met hun ouders. Hoe de ouders zichzelf, de ander en hun kinderen vroeger liefhadden, bepaalt voor een groot gedeelte hoe wij later als volwassenen in staat zijn lief te hebben. Als we terugkijken, is er vaak een herhaling van de geschiedenis. We zien overeenkomsten in het gedrag van onszelf, onze partner en ouders. Onze generatie heeft veel meer ruimte zichzelf te ontplooien dan voorgaande generaties. Steeds meer mensen duiken diep naar binnen en gaan met zichzelf aan de slag. Het lukt ze steeds beter zichzelf te zijn en zich minder aan te passen aan de ander of hun omgeving. Daarna veranderen mensen bijvoorbeeld van baan als het niet meer past. Nemen meer tijd voor zichzelf. Kunnen makkelijker hun grenzen aangeven. Enzovoort. Vaak ontstaat er na zelfontplooiing ook een disbalans in de relatie.

In een relatie is het een enorme uitdaging trouw te blijven aan onszelf en elkaar te blijven ontmoeten. Het is best lastig al onze gevoelens te blijven delen. We willen de ander niet afwijzen of pijn doen. Soms wijzen we nog eerder onze eigen gevoelens af of onderdrukken ze. We passen ons aan of doen dingen stiekem. Als we onze eigen gevoelens serieus nemen en de ander werkelijk willen zien en accepteren, moeten we ook onze eigen angsten onder ogen komen. Contact maken met alles wat we voelen, is vaak lastig. Niet iedereen kan of wil die uitdaging met zichzelf aangaan. Vaak projecteren we onze gevoelens op de ander of geven we de ander de schuld van ons gemis. Ook zie je vaak dat de ontwikkeling van de partner de ander angstig maakt. Die wilt dan het liefste de partner daarin tegenhouden. Onze overlevingsstructuur is zo sterk ontwikkeld dat die er alles aan zal doen geen pijn te ervaren. We hebben allemaal onze eigen maniertjes.

In mijn zoektocht naar vrijheid ben ik veel van mezelf tegen gekomen. Mijn relatie heeft aardig onder druk gestaan. We hadden ermee kunnen stoppen, maar besloten iets anders te doen. In 2017 schreef ik in mijn blog ‘Verwachtingen loslaten’ (https://www.devrijekameleon.nl/2017/12/03/blog-11-verwachtingen-loslaten/) ……”Binnen mijn huwelijk was er door mijn persoonlijke ontwikkeling een disbalans ontstaan. Het werd ´samen´ zoeken naar een nieuwe balans. Het plaatje zoals we het van kinds af aan krijgen voorgeschoteld. Het vergelijken met anderen. Het voelde alsof (ik) we telkens tekort schoten. Ik had me binnen ons huwelijk aangepast aan dat plaatje, aan de traditionele verwachtingen van buitenaf. Bovendien had ik me ook teveel aan mijn man aangepast. Alsof ik telkens uitkwam in het midden. En daarmee deed ik mezelf tekort.”…….

Naast het delen van al mijn gevoelens en behoeften met mijn man was het delen van onze relatieproblemen met onze omgeving lastiger. Ik wees de ‘tekortkomingen’ in mijn relatie nog af en vond het ook eng dat anderen ons zouden afwijzen. Of zich ermee zouden gaan bemoeien. We hebben tenslotte allemaal een relatie met liefde. Iedereen heeft er een mening over. Te pas en te onpas worden deze meningen over anderen met elkaar gedeeld. Op televisie, in films, door de kerk, vriendengroepen, familieleden. Zo wordt onderling indirect bepaald hoe het hoort en hoe het moet. Het gevoel van tekort schieten in de relatie in combinatie met verwachtingen uit de omgeving ging gepaard met schaamte en schuldgevoelens. Het is lastig de eigen ‘tekortkomingen’ of problemen te delen met de omgeving als je het zelf nog niet helemaal accepteert. Als ik het voorzichtig probeerde te delen en de ander het direct afwees of zijn of haar eigen verhaal projecteerde was een gesprek hierover lastig voort te zetten. We hebben geluk als we in ons leven vertrouwenspersonen ontmoeten waarbij we wel al onze gevoelens, behoeften en onze tekortkomingen vrij van oordelen kunnen delen. Zodat we de ruimte krijgen onze eigen waarheid te onderzoeken.

Na het ervaren van een disbalans tien jaar geleden heb ik samen met mijn man een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In eerste instantie keek ik met mijn aangeleerde bril (referentiekader) van tekort naar onze relatie. En vond ik dat mijn man vooral met zichzelf aan de slag moest. Ik maakte hem verantwoordelijk voor de disbalans. Die afhankelijkheid creëerde gevoelens van frustratie en boosheid omdat hij niet veranderde. Als ik met een meer ruime blik naar mijn relatie keek, kon ik al die ongeschreven regels hoe een relatie hoort te zijn loslaten. Voelde ik me meer vrij. Het heeft even geduurd deze aangeleerde bril, het gevoel van tekort en alle verwachtingen en invloeden van buitenaf in mezelf los te laten. Mijn man en ik zijn samen tot de conclusie gekomen dat onze kijk op liefde best beperkt was. Wat ons het meest heeft geholpen in het blijven verbinden, is onze liefde ruimer te bekijken en onze opvatting over liefde te herzien. We leerden kijken vanuit overvloed en wat er allemaal wel is. We gebruikten daarvoor de metafoor van een taart. Je kunt niet verwachten dat alle stukjes van de taart door de ander worden ingevuld.

Hierin kunnen we nog best wel wat van de oude Grieken leren. Zij onderscheidden acht verschillende lagen in de liefde. Om in de door ons gebruikte metafoor te blijven, zou je dit de acht stukjes van de taart kunnen noemen. Zie hieronder;  

1. Philia staat voor vriendschap, loyaliteit, gelijkheid en eerlijkheid. Het staat voor het delen van emoties, overtuigingen en gedachten. Het is een laag in de liefde dat kan helpen elkaar de ruimte te gunnen nieuwe aspecten zonder elkaar te onderzoeken. Je gunt de ander om ook zonder jou te groeien en te genieten.
2. Storge staat voor de natuurlijke empathie. Het is een liefde die maakt dat je het langer volhoudt, kunt doorzetten, een zorgende liefde. Zoals die vaak in een gezin zal bestaan of als je bijvoorbeeld voor je partner moet zorgen.
3. Eros staat voor meer seksuele en passionele liefde. Eigenlijk gaat het bij eros vooral om het gevoel ‘de controle los te laten’. Het staat voor verlangen en passie. Het is een zeer krachtige kant van de liefde. Soms heeft het een irrationele aantrekking en kan als zeer verslavend worden ervaren. Wil je eros onderzoeken dan is het belangrijk onze schaamte en remmingen los te laten. De kerk heeft deze vorm van liefde altijd afgewezen.
4. Agape staat voor onvoorwaardelijke liefde zonder verwachtingen en verplichtingen. Binnen een relatie, maar ook voor anderen. Voor liefde voor dieren, kinderen, de natuur en de wereld. Het staat voor vriendelijkheid, mededogen en vergeving.
5. Ludus staat voor plezier en speelsheid. Deze maakt het leven licht. Het wordt zichtbaar in het spel en onze creativiteit. Je kunt denken aan spelen, plagen, flirten, dansen en/of het plezier dat je samen kunt hebben.
6. Pragma staat voor ‘volwassen’ houden van. Bijvoorbeeld samenwerking, zelfkennis en van kennis van de ander. Deze laag die staat voor geduld, tolerantie en het afstemmen op elkaars behoeften. Een belangrijke investering in de duurzame liefde.
7. Mania daarentegen is de bezitterige en afhankelijke liefde. Het kan obsessief en beheersend zijn. Er bestaat een diepe behoefte om de ander te bezitten. Deze laag in liefde zorgt voor jaloerse gevoelens omdat iemand anders iets krijgt wat jij had willen hebben of door de angst de ander kwijt te raken.
8. Philautia staat voor eigenliefde, zelf-compassie, zelfinzicht en het accepteren van onze eigen onvolmaaktheden en schaduwkanten.

Herken je de verschillende lagen in liefde? Hoe deze lagen in ons aanwezig zijn en tot uiting komen in een relatie is voor iedereen verschillend. Het hangt af van waartoe we op dat moment in staat zijn lief te hebben, waar onze behoeftes liggen, onze levensfase en waarin onze omgeving ons uitdaagt.

In een relatie zijn we vaak in eerste instantie verliefd, passen we ons aan en zijn we gericht op overeenkomsten. De combinatie van partners is bepalend voor welke lagen van liefde worden gedeeld. Welke lagen worden op de voorgrond zichtbaar en welke houd je (onbewust) op de achtergrond verborgen? Naarmate we steeds meer onszelf worden, wat in mijn beleving de bedoeling is, worden meerdere of andere lagen voelbaar en zichtbaar. Elke levensfase of persoonlijke ontwikkeling creëert een verandering. We kunnen ervan uitgaan dat alles stroomt en niets hetzelfde blijft. Ook de liefde niet. Nu we allebei in staat zijn breder naar onze liefde te kijken, hebben we meer rust en vertrouwen.

Met veel geduld, liefde, vertrouwen en eerlijkheid durfde ik binnen mijn relatie voor mijn anders zijn te gaan staan. Hoe meer ik mijn lagen in liefde accepteerde, hoe meer ik mijn man in zijn eigen proces kon laten. Ons huwelijk, onze verbinding kreeg voor ons samen een andere betekenis. We zijn twee losse individuen met verschillende lagen in liefde. Op dit moment matchen we op sommige gebieden heel goed en op andere gebieden minder. We accepteren dat het is wat het is.

Regelmatig nemen we de tijd af te stemmen waar we staan. Door het blijven delen in alle eerlijkheid kan onze onvoorwaardelijke liefde en vertrouwen blijven bestaan. We vergelijken ons niet meer met anderen en kijken ook niet meer door die beperkte bril. Hierdoor zijn we veel beter in staat de ander in liefde vrij te laten en mee te bewegen. We gunnen elkaar de ruimte nieuwe aspecten zonder elkaar te onderzoeken. Los van alle invloeden van buitenaf creëren we nu van binnenuit ons eigen verhaal. En daar zijn we eigenlijk best wel trots op.

Voel je je niet gelukkig in de liefde? Vraag je je af waar het niet lekker loopt dan is het best interessant om eens te kijken naar hoe de verschillende lagen in jullie verbinding tot hun recht komen. Iedereen heeft zijn eigen verhaal, ervaringen en emoties. Op welke lagen vinden jullie de verbinding? Is het mogelijk de ander de ruimte te geven, daar waar de verbinding minder sterk is, een andere invulling te creëren. Zodat we elkaar de ruimte geven te blijven groeien in liefde.

Sirpa van der Steen – Ilsink

Praktijk De Vrije Kameleon

‘Laat het los, maak jezelf zichtbaar en vrij’

Foto gemaakt door Clark Reid. Fotoshoot, september 2004. Een week vóór ons huwelijk.