10 jan Vrijheid in de praktijk, Blog 19: Van verhouden naar verbinden

We leven in verschillende kleine en grote systemen. Je kunt bijvoorbeeld denken aan relaties, families, vrienden, werk, school, sport, kerk en onze samenleving. In alle systemen creëren we samen een cultuur. Cultuur is het tegenovergestelde van natuur. Het is het geheel van gebruiken en gewoonten die we met elkaar creëren in een systeem. Mensen die ruimte innemen en naar voren stappen, bepalen vaak de cultuur van de groep. Cultuur ontstaat door op elkaar te reageren. Tussen mensen is er een constante wisselwerking en er vindt onderling altijd overdracht plaats. Als iemand zich machteloos voelt, kan een ander gaan redden. Als de één zich groot maakt, is de kans groot dat de ander zich kleiner maakt. Als iemand zich aanvallend opstelt, reageren anderen vaak opstandig of concurrerend. Tegen creëert een tegen reactie en boven meestal onder.

Als we in contact komen met iemand anders of een groep, passen de meesten zich automatisch aan. We doen dat om erbij te horen en niet te worden buitengesloten. Mensen voelen goed aan wat er van ze wordt verwacht. Ze zetten vaak automatisch hun maskers op, zetten delen vooraan die goed in het systeem passen en houden delen van zichzelf verborgen. Feilloos hebben de meesten geleerd het vooral goed te doen. Zich tot hun omgeving en de verschillende systemen te verhouden. Door onze enorme afhankelijkheid van de groep als kind hebben we door ons aanwezige overlevingsinstinct een sterk individueel aanpassingsvermogen ontwikkeld. Ons ego is een product van ons karakter en onze aanpassing aan de verschillende systemen.

Als je binnen ons systeem niet mee kunt, val je sneller buiten de boot. Het aanpassen blijft van cruciaal belang. Dit houdt ons extra afhankelijk. Veel mensen ‘sturen’ zichzelf op deze automatische manier aan. Ons ego leeft eigenlijk nooit in het nu. Het analyseert veel wat er in het verleden is gebeurd of overdenkt wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren. Met het gevolg dat onze gevoelens en lichaamssensaties worden weggedrukt, omdat we vooral in ons hoofd leven. Vaak draait daar een bekend verhaal met overtuigingen in dezelfde kringetjes rond. Een verhaal dat voorkomt uit je persoonlijke geschiedenis en waar we ons volledig mee identificeren. Bijvoorbeeld; ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’, ‘Het is er niet voor mij.’, ‘Als het teveel wordt, sluit ik me af.’, ‘Ik ben waardeloos.’, ‘Als ik heel hard mijn best doe, vind je mij lief.’, ‘Als ik mij kwetsbaar opstel, dan pak je me.’ Eigenlijk voelen we ons allemaal wel ergens niet goed genoeg en leven er automatisch naar. We hebben vaak onvoldoende verbinding met dit gevoel.

Van onze omgeving voelen we ons afhankelijk en hebben we verwachtingen. Het ego probeert ons onprettige gevoel zoals angst te onderdrukken, zich automatisch aan te passen om de situatie/de ander onder controle te houden. Het functioneert het beste in een situatie waarin alles voorspelbaar en comfortabel is. Omdat de omgeving nooit voorspelbaar is, ervaren we altijd wel ergens stress. Hoe meer je stress ervaart, hoe strakker je in het ego-denken komt vast te zitten. Totdat het niet meer voor jou werkt of zelfs destructief wordt. Vaak is een life event (zoals een echtscheiding, ziekte, stevig conflict, verlies van werk of een dierbaar iemand) de aanleiding dat je met jouw pijn wordt geconfronteerd. Door de enorme stress en pijn, is ons ego niet meer in staat de pijn te onderdrukken. Een voorbeeld van zo’n situatie is een burn-out. Dit is vaak de aanleiding om de weg naar binnen te maken. Ik zie het veel om mij heen, heb veel klanten die ermee worstelen en ervaar het natuurlijk ook zelf. Kijk maar eens naar mijn eerste reeks blogs ervaringsverhalen, mijn zoektocht naar vrijheid. Alle onprettige ervaringen hebben mijn bewustzijn verruimd en dichter bij mezelf gebracht. Mijn hele leven ben ik nieuwsgierig naar de waarheid. Ik ben dan ook van mening dat het de bedoeling is dat de mens ontdekt wie hij in essentie is.

Als je je niet meer aanpast, laat het ego stemmetje zich in eerste instantie harder horen. Het doet er echt alles aan om je weer terug te brengen naar jouw bekende situatie. Deze ‘oefenfase’ vinden mensen altijd wel een lastige fase. Je bent bewust en wilt daar anders naar handelen, maar het ego pakt de regie toch nog vaak van je over. Als je het dan weer niet goed genoeg doet, laat het ego graag van zich horen waardoor je aan jezelf gaat twijfelen. Als we dit ego-denken kunnen stoppen door te focussen op onze diepere gevoelens, dan ontstaat er meer vrijheid in plaats van controle. We herstellen hiermee de innerlijke verbinding waardoor er steeds ruimte ontstaat zelf onze onafhankelijke keuzes te maken en meer tot ons recht te komen.

Wanneer individuele mensen hun bewustzijn verruimen, meer vanuit hun hart leven en autonoom zijn, heeft dit effect op jouw directe omgeving. Niet meteen op het grote collectief. Wel als genoeg mensen dit doen en hierin volharden. Als mensen meer autonoom zijn, ontstaat er schuring tussen oude en nieuwe normen en waarden. Dit is eigenlijk een evolutionaire groepsontwikkeling. Net zoals we bij een persoonlijke verandering een reactie krijgen van het ego, komt er in eerste instantie een controle- en machtsreactie terug uit het collectieve ego-veld. Dat wat zich in het klein afspeelt, ziet men terug in het collectief. Het ego drukt onze gevoelens weg en in het collectief zie je een mechanisme waarin onder andere onze natuur en verbinding worden weggedrukt. Kijk maar naar onze maakbare wereld van tegenwoordig. Dat is geen samen. Wanneer het ons lukt door deze fase te komen, ontstaat er collectief meer intimiteit en verbinding.

Het is al een tijdje aan het schuren. Sinds Corona er is, is het voor mij nog veel meer zichtbaar en voelbaar. Inmiddels is het aan het stormen. Met man en macht wordt er getracht angst te zaaien en alles te controleren om mensen terug in hun aanpassing te krijgen. Kijk maar eens heel goed om je heen. We worden opeens meer autoritair en top down aangestuurd. Ze nemen alle beslissingen en trekken verantwoordelijkheden naar zich toe. Leiders baseren zich op macht en worden zelfs aanvallend. We worden als een stel kleine kinderen behandeld. Dit is een meer traditionele manier die mijn inziens toch eigenlijk niet meer in deze tijd past. Leiders en experts laten zich tegenwoordig vooral leiden door rekenmodellen en scenario’s in de toekomst en willen daarmee controle houden.

Vooral door corona en de maatregelen ervaren veel mensen stress, angst en frustratie. Veel mensen hun ego’s worden extra actief en in een reactie gezogen. Wanneer leiders richting geven, volgen automatisch veel anderen. Onbewust, maar ook bewust worden mensen beïnvloed en gemanipuleerd. Leiders weten hoe actie-reactie dynamieken werken en zetten dit in voor hun politieke- en ideologische belangen. In de praktijk worden gedragswetenschappers, marketing, spindoctors en media ingezet om de massa te bespelen. Deze kennis hoe deze beïnvloeding en interventies werken, droeg ik jaren geleden ook over aan mijn studenten. Wel belangrijk om ons daar bewust van te zijn.

De schuring reikt tot diep in alle systemen. We doen het zoals ze zeggen samen. In de praktijk ervaar ik juist meer afstand en het gevoel dat ik mij moet verhouden. Soms zelfs het gevoel dat ik mij moet opofferen voor de behoeften van een ander. Tussen relaties, vrienden, familie en in de samenleving onderling ontstaat er steeds meer afstand. Het ego ervaart een onprettig gevoel bij een afwijkend perspectief van een ander. Het projecteert dit onprettige gevoel op een ander en wijst de ander af. Er stroomt nogal wat donker door ons heen. Wat je ook ziet gebeuren, is dat in de media zelfs bepaalde groepen worden gedehumaniseerd. Dit wordt weer overgenomen door anderen. Bestaande waarden moeten blijven gehandhaafd. Zoals hierboven beschreven komen we terug bij de directieve autoritaire benadering waarin vaak angst wordt ingezet om ons in de juiste richting te krijgen. Of ons ego nu reageert door zich aan te passen of door in opstand te komen. We bevestigen hiermee de macht. Tegen creëert altijd tegen. Samen houden we dit polariserende veld in stand en houden we onszelf gevangen, We laten ons verdelen.  

Ons ego is naar mijn mening de achilleshiel van de mensheid. Als we vanuit ons ego automatisch blijven reageren, is er een kans dat we deze fase niet goed doorkomen. De samenleving valt dan terug en moet opnieuw beginnen. Dat hebben we in de historie vaker gezien. Er is ook grote kans dat we de actie-reactie dynamieken uiteindelijk doorzien en onze onderdrukte gevoelens juist nog meer aan de oppervlakte komen. Waardoor mensen de aandacht naar binnen kunnen richten en we collectief kunnen doorgroeien naar meer verbinding.

We staan allemaal voor persoonlijke uitdagingen. Het kunnen waarnemen van de systemen en de rol die jij er in speelt, is het begin van de verandering. Het systeem verandert pas als wij niet meer in een automatische reactie overgaan. Als we de innerlijke verbinding hebben hersteld, dan kan onze essentie door ons ego heen bewegen. We zorgen voor onszelf, onze eigen behoeften en hebben ook ruimte voor de behoeften van een ander.

Iedereen heeft hierin zijn eigen ervaringen, perspectief. en pad. We zijn allemaal anders. Dat zullen we ook altijd blijven, maar iedereen hoort er wel bij. Alleen vanuit gelijkwaardigheid kunnen mensen echt contact maken en nieuwsgierig naar elkaar zijn. In mijn ogen is dat een gezonde verbinding. We stappen op eigen wijze naar voren en bundelen onze krachten. Waarmee we om ons heen een reactieveld creëren van samen. Samen creëert namelijk altijd samen.

Deze blog was de laatste binnen de reeks Vrijheid in de praktijk. Sommige onderwerpen zijn eerder uitgebreider in deze reeks beschreven. Mocht je geïnteresseerd zijn, kijk dan op mijn blogpagina voor meer informatie of klik op deze link, https://www.devrijekameleon.nl/category/blogreeks-vrijheid-in-de-praktijk/ Een mooie afsluiting van een intense periode. Een afsluiting creëert ook weer ruimte voor een nieuw onderwerp, mijn krachtveld neerzetten. Hoe ik dat met jullie ga delen, weet ik nog niet.

Warme groetjes,

Sirpa van der Steen – Ilsink

De Vrije Kameleon

Praktijk Innerlijke Verbinding & groepsverbinding